تاریخ و معماری دوگانه‌ای مستقل از یکدیگرند، اما “تاریخِ معماری” ترکیب این دو و مبحثی تخصصی در حوزۀ تاریخ‌نگاری است که در وهلۀ نخست نیازمند تخصص در علم تاریخ و روش‌های تاریخ‌نگاری و سپس تخصص در معماری است. در این مبحث، رویکرد به معماری تاریخی است و خواه ناخواه، آثار را حول محور تاریخ معرفی می‌کند. حاصل آن تحلیل تاریخیِ معماری خواهد بود که خود تخصصی مهم برای نظریه‌پردازان و ناقدان معماری است.
اما “معماری‌ِتاریخی” مبحثی دیگر است که هدف از پرداختن به آن افزایش دانش معماری است. بنابر این در کنار رویکرد تاریخ‌نگارانه، یک رویکرد معمارانه هم موجود است که موضوع آن “آشنایی با آثار شاخص تاریخی معماری” است و هدف آن ارتقای دانش معماری و کارآیی آن در حرفۀ معماری است. این مبحث با مباحث مآلوف در منابع تاریخ معماری متفاوت است. در این رویکرد معمارانه به اثر، روش پژوهش متکی بر پرسش از خودِ اثر بنابر تعریف “معماری هنر خلق فضا” است و از فرم و فضای اثر آغاز می‌شود. این روش نه متکی برعلم تاریخ که متکی بر دانش و بینش معماری است و پژوهشگر را قادر می‌سازد تا الفبای جهانیِ خواندن اثر (هندسه، فرم و فضا) را عمیقا بیاموزد و هر اثر معماری را نخست فارغ از بستر تاریخی‌اش بتواند فی‌النفسه بخواند و بشناسد، اما قطعاً برای فهم کامل و عمیق آن نیاز به آشنایی به زبان بومی اثر که در بستر تاریخی – جغرافیاییِ ویژه‌ای شکل گرفته است دارد، این زمانی است‌که پژوهشگر با پرسش از اثر به پاسخ روشن نمی‌رسد و ناچار باید به سراغ بستر فرهنگی- تاریخی- جغرافیایی آن برود. در واقع رجوع به منابع تاریخ معماری، تاریخ هنر و تاریخ تمدن مرحلۀ ثانوی این روش است.
این رویکرد و روش در مواجهه با آثار معماری، در حوزۀ تخصص معماران و وابسته به دانش معماری است که حاصل آن علاوه بر نظریه‌پرداز و ناقد معماری، باید “معمارحرفه‌ای” باشد. در این رویکرد، بحث تاریخی مردود نیست اما در حاشیه قرار دارد. نمونۀ این نوع مواجهه با آثار تاریخیِ معماری فارغ از زمان و مکان، که به قصد “شناخت معماری” و ارتقای دانش معماری تهیه شده، یکی کتاب معروف دی .کی. چینگ به نام معماری : فرم ،فضا و نظم و دیگری اثر بسیار ارزشمند زیگفرید گیدیون به نام فضا، زمان و معماری است که روش آن برای “شناخت معماری”، پس از تحلیل اثر بر مبنای فرم و فضا، تفسیر آن مبتنی بر بستر پیدایش اثر است.
درس تاریخ معماری جهان ( آشنایی با معماری جهان) در دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی در 25 سال اخیر به روش فوق تدریس شده‌است.